Dlaczego dziecko powinno bawić się lalkami?
Szmaciana Zuzia, urocza Agatka, stylowa Rachel, sympatyczny Jim – każda lalka ma swoją historię, każda dla kogoś coś znaczy. Są przyjaciółkami, powierniczkami największych sekretów, przytulankami, sąsiadkami, siostrami, lekarzami. Codziennie wcielają się w inną postać. Mają piękne ubranka, bajeranckie wózki, wymarzone domki i całe tabuny wymyślnych akcesoriów, które sprawiają, że zabawa nimi może nie mieć końca. Kochane przez dziewczynki, lubiane przez chłopaków lalki, laleczki, lalunie…
Jak pokazują wyniki badania „Zabawki są ważne” zrealizowanego przez IPSOS na zlecenie firmy Mattel wśród 807 dzieci w wieku od 3 do 9 lat 45% dziewczynek najchętniej bawi się właśnie lalkami, odgrywając różne scenariusze.1
Dlaczego tak się dzieje? Jak podkreśla Aleksandra Piotrowska, psycholog dziecięcy „wykorzystanie lalek stwarza okazję do przećwiczenia w zabawowy sposób wszystkich zachowań, które potrzebne są dzieciom teraz i będą stanowiły podłoże umiejętności społecznych niezbędnych do tego, żeby 20 lat później potrafiło stworzyć udany związek, założyć nową rodzinę, dobrze funkcjonować w miejscu pracy” 2 Mogłoby się więc wydawać, że dzieci sięgają po lalki dlatego, że po prostu - są świetnymi kompanami do zabawy. Można je przebierać, opiekować się nimi, nosić, przytulać, bawić w dom czy w szkołę, udawać kogoś innego. Okazuje się jednak, że pod przykrywką dobrej zabawy kryje się coś więcej.
Przełomowe badania na temat korzyści jakie płyną z zabawy lalkami
Co do tego, że zabawa lalkami ma wiele zalet nie ma wątpliwości. Jak dowiedli neurobiolodzy z Uniwersytetu Cardiff we współpracy z marką Barbie pod nadzorem dr Sarah Gerson zabawa lalkami rozwija wiele umiejętności interpersonalnych. W badaniu „Odkrywanie korzyści płynących z zabawy lalkami w kontekście neurobiologii” wzięło udział 33 dzieci w wieku od 4 do 8 lat. Wykorzystując metody neuroobrazowania, obserwując aktywność mózgu dzieci naukowcy zauważyli, że tylna część bruzdy skroniowej górnej (pSTS) czyli obszar mózgu związany z przetwarzaniem informacji społecznych w tym empatii aktywowany był nawet w sytuacjach kiedy dziecko bawiło się samo lalkami, tzn. bez udziału osób trzecich. Co więcej wyniki w grupie dziewczynek oraz w grupie chłopców były bardzo do siebie zbliżone. Pozwoliło to na wyciągnięcie wniosku, że zabawa lalkami przynosi wiele korzyści w zakresie kształtowania umiejętności społecznych w tym empatii, przygotowując dzieci do dorosłego życia. W tym miejscu pojawia się pytanie - Jakie to ma znaczenie na wczesnym etapie rozwoju? Otóż okazuje się, że dzieci, które rozwinęły w sobie umiejętności społeczne we wczesnym okresie życia mają lepsze stopnie w szkole podstawowej, chętnie kontynuują naukę w szkole średniej i później idą na studia, a także dokonują trafniejszych wyborów w życiu.3
Jak podkreśla Marielle Tourel - rozwojowa mama, specjalista w zakresie rozwoju dzieci, zabawa lalkami daje dzieciom możliwość wyrażania siebie, swoich myśli, uczuć, emocji. Sprawia, że dzieci uczą się odczytywać i rozumieć emocje swoje oraz swoich kolegów i koleżanek. Rozwija wyobraźnię i kreatywność, a poprzez ubieranie, rozbieranie i czynności pielęgnacyjne wokół lalki dziecko rozwija swoją cierpliwość oraz zdolności manualne.4
Zabawa lalkami rozwija empatię u dzieci
Według definicji Słownika Języka Polskiego empatia to „umiejętność wczuwania się w stan wewnętrzny drugiej osoby.”5 W psychologii natomiast empatia to „zdolność odczuwania stanów psychicznych innych osób oraz umiejętność przyjęcia sposobu myślenia innych osób, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość.”6 .
Bez wątpienia empatia odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju zarówno emocjonalnym jak i społecznym dziecka. Jak pisał badacz Martin L. Hoffman „Ludziom będzie o wiele łatwiej odczuwać empatię wobec innej osoby, jeżeli wcześniej sami doświadczą tej emocji.” 7 Co z tego wynika? Uwrażliwienie dziecka na wczesnym etapie rozwoju na potrzeby innych pozwala na budowanie autentycznych relacji z innymi ludźmi oraz na radzenie sobie w przyszłości w trudnych sytuacjach. Co więcej osoby empatyczne mają niesamowitą lekkość i szybkość w podejmowaniu działań mających na celu rozwiązywanie problemów. 8
O tym jak ważna z punktu widzenia rodziców jest umiejętność współodczuwania najlepiej świadczą wyniki badań. Na zlecenie marki Barbie w 22 krajach przeprowadzono niezależny sondaż wśród 15 000 rodziców. Okazuje się bowiem, że aż 91% dorosłych badanych uważa empatię za kluczową umiejętność społeczną, którą chcieliby rozwijać u swoich dzieci. Co ciekawe 26% z nich sądzi, że zabawa lalkami pomaga dzieciom w kształtowaniu tej umiejętności.9
Czy my jako rodzice możemy pomóc rozwijać tę umiejętność u swoich dzieci? Oczywiście, że tak! W jaki sposób?
- Nikogo nie zdziwi stwierdzenie, że dzieci najlepiej uczą się przez obserwację. Dosyć wnikliwie obserwując zachowania swoich rodziców często w zabawie powtarzają pewne określone schematy. Poczujmy się zatem jak odtwórcy głównych ról w spektaklu, które ogląda nasze dziecko i ma z niego wynieść to co najlepsze. Dajmy mu dobry przykład i pokażmy takie zachowania, które chcielibyśmy później oglądać u niego w przyszłości.
- Wspólne czytanie książek pozwala na pokazywanie dzieciom innego punktu widzenia. Zachęcamy więc do wspólnego czytania z podziałem na role.
- Zabawa w teatr i odgrywanie scenek? Jasne, że tak! Poza dobrą zabawą będziemy mieli okazję do zaobserwowania zachowań naszych pociech w różnych warunkach, a także do porozmawiania z nimi o emocjach.
- I wreszcie… rozmowa. O emocjach, o potrzebach, o minionym dniu, o sytuacjach, które się wydarzyły. Okazywanie różnych stanów emocjonalnych jest bardzo ważne, radzenie sobie z emocjami również. W końcu jak inaczej jak nie przez doświadczenie na własnej skórze dzieci mają się ich nauczyć?
Wpływ lalek na rozwój dzieci
- Rozwija małą motorykę – ubieranie, rozbieranie, zapinanie guzików, zapinanie suwaka, wiązanie kokardek, czesanie fryzur to czynności, które wymagają cierpliwości, ale także koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz sprawnego manipulowania palcami.
- Wspomaga naukę mowy – w końcu, żeby lalki odegrały różne scenki z życia wzięte muszą coś powiedzieć, muszą zbudować zdanie, nazwać różne elementy ubioru, części ciała itd.
- Pomaga w oswojeniu się z nową sytuacją – skoro szmaciana Zuzia chętnie odwiedza dentystę, z uśmiechem wędruje do przedszkola czy też jako zaproszony gość idzie na przyjęcie urodzinowe, mimo, że są to dla niej sytuacje, z którymi wcześniej się nie spotkała to rzeczywiście nie ma się czego obawiać.
- Rozwija kreatywność i wyobraźnię – mając do dyspozycji lalkę oraz wszystkie możliwe akcesoria dziecko samo wymyśla co można z nimi ciekawego zrobić.
- Oswaja z codziennymi obowiązkami – przez opiekę nad lalką bobasem i wykonywanie wszystkich czynności pielęgnacyjnych, odrabianie lekcji czy wychodzenie z lalką Barbie na zakupy dzieci uczą się, że każdy ma swoje obowiązki, z których w danym dniu trzeba się wywiązać.
- Uczy tolerancji – dzięki dostępnych na rynku lalkach o różnym kolorze skóry, a także z wadami wrodzonymi jak zespół Downa czy bobasy z implantem ślimakowym - lalki bobasy Miniland - dzieci uczą się, że każdy człowiek jest inny, na swój sposób piękny i wszystkich powinno się traktować tak samo.
Zabawa lalkami nie tylko dla dziewczynek
Na początek odrzucamy myślenie stereotypowe - róż, tiul, lalki i moda są zarezerwowane dla dziewczyn, samochody, warsztaty, klocki i piłka dla chłopaków. Chłopcy także sięgają po lalki i im wcześniej damy im na to przyzwolenie tym lepiej. Chłopcy, którzy mają siostry, zwłaszcza starsze mają nieco łatwiej, ponieważ lalki wraz z akcesoriami są dla nich na wyciągnięcie ręki. W nieco gorszej sytuacji są chłopcy, którzy wychowują się sami albo mają brata, ale i u nich ciekawość prędzej czy później weźmie górę i znajdą sposób na to, by choć na chwilę pobawić się lalkami. Dlaczego zabawa lalkami jest dobra również dla chłopców?
- Przełamuje stereotypy, nie definiuje orientacji. To, że 5 letni chłopiec będzie się bawił lalkami i zamiast samochodu w ręce częściej będzie go można spotkać z akcesoriami dla lalek to nic złego. Może w przyszłości będzie jednym z czołowych projektantów mody? W kuchni też częściej można spotkać kobiety, a finalnie okazuje się, że znakomitymi Szefami Kuchni są również mężczyźni.
- Uczy i rozwija. Tak jak w przypadku dziewczynek – oswaja z codziennymi obowiązkami, uczy troskliwości, stanowi doskonały trening sprawności manualnych, rozwija zainteresowania.
- Rozwija mowę. Różne scenki, różne sytuacje, a co za tym idzie odpowiednio dopasowany zasób słownictwa to coś co chłopcy trenują nieustannie podczas zabawy.
- Rozwija kompetencje społeczno-emocjonalne. Mówienie do lalki, figurki ulubionego superbohatera czy do misia uczy chłopców wyrażać swoje uczucia. W przyszłości pozwoli to na budowanie partnerskich relacji z innymi ludźmi.
1 https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/jakie-zabawki-lubia-dzieci-dziewczynki-wola-lalki-chlopcy-klocki [dostęp 5.12.2022r]
2 https://dziendobry.tvn.pl/parenting/dziecko/zabawa-lalkami-rozwija-w-dziecku-empatie-i-umiejetnosci-spoleczne-przelomowe-badania--dzien-dobry-tvn-da327323-5317463 [dostęp 5.12.2022r]
3 https://mamadu.pl/149645,dlaczego-dziecko-powinno-bawic-sie-lalkami-niesamowite-badania [ dostęp 5.12.2022r]
4 https://dziendobry.tvn.pl/parenting/jak-zabawa-lalkami-wplywa-na-rozwoj-dziecka-5592807 [dostęp 5.12.2022r]
5 https://sjp.pwn.pl/sjp/empatia;2556654.html [dostęp 5.12.2022r]
6 https://web.swps.pl/strefa-psyche/blog/15387-rola-empatii-w-rozwoju-dziecka [dostęp 5.12.2022r]
7 Zawiesza E, Lubińska-Bogacka M., Empatia jako filar rozwoju społecznego dziecka. Różnice w rozwoju kompetencji społecznych u dziewcząt i chłopców, s. 185-198
8 https://studiopsychologiczne.com/empatia-u-dziecka-dlaczego-warto-wspierac-jej-rozwoj/ [dostęp 6.12.2022r]
9 https://media.contrust.pl/110503-najnowsze-badania-potwierdzaja-ze-zabawa-lalkami-pozwala-dzieciom-rozwijac-empatie-i-umiejetnosci-spoleczne [dostęp 6.12.2022]
10 https://kolala.eu/blog/zabawa-lalkami-mnostwo-korzysci-b2.html [dostęp 6.12.2022r]
Przeczytaj również inne artykuły:
